Kleptomania to zaburzenie kontroli impulsów, które skłania osoby cierpiące na tę chorobę do okresowego, nieodpartego pragnienia kradzieży przedmiotów, które często nie są im potrzebne i których wartość jest niewielka. Ta kompulsywna potrzeba kradzieży ma zwykle głębokie psychiczne podłoże, różniąc się tym samym od zwykłej kradzieży, która jest motywowana zyskiem lub potrzebą.
Definicja kleptomanii
Kleptomania jest klasyfikowana jako zaburzenie kontrolowania impulsów, podobnie jak hazard i piromania. Osoby z kleptomanią odczuwają chroniczną i nieodpartą potrzebę kradzieży. Ważne jest, aby zrozumieć, że działania te nie są podyktowane chęcią osobistego zysku, ale są odpowiedzią na wewnętrzne napięcie czy lęk. Kradzież przynosi chwilową ulgę, jednak po jej dokonaniu, osobnik często odczuwa wyrzuty sumienia, wstyd czy lęk przed zdemaskowaniem.
Przyczyny kleptomanii
Zaburzenie, jakim jest kleptomania, nie ma jednoznacznie określonych przyczyn, ale badania sugerują związek między różnymi czynnikami biologicznymi, psychologicznymi oraz środowiskowymi.
- Aspekty biologiczne: Niektóre teorie sugerują, że kleptomania może być wynikiem nieprawidłowości w funkcjonowaniu neurotransmiterów, głównie serotoniny, która odgrywa rolę w regulacji nastroju i impulsów.
- Aspekty psychologiczne: Osoby cierpiące na kleptomanię często borykają się z innymi problemami zdrowia psychicznego, takimi jak lęki, depresje czy zaburzenia osobowości. Kradzież może być próbą radzenia sobie z negatywnymi emocjami czy poczuciem pustki.
- Czynniki środowiskowe: Stresujące wydarzenia życiowe, takie jak utrata pracy, śmierć bliskiej osoby czy trudności rodzinne, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia kleptomanii.
Objawy i diagnoza
Diagnoza kleptomanii jest często trudna, ponieważ osoby z tym zaburzeniem zazwyczaj starają się ukryć swoje zachowania. Jednakże, dla specjalistów kilka charakterystycznych objawów może pomóc w identyfikacji problemu:
- Nieodparty impuls do kradzieży przedmiotów, które najczęściej nie są potrzebne i które nie mają dużej wartości materialnej.
- Wzmożone napięcie przed dokonaniem kradzieży oraz uczucie ulgi lub gratyfikacji zaraz po.
- Poczucie wstydu, winy czy lęku po kradzieży.
- Brak planowania kradzieży oraz działanie impulsywnie, bez wcześniejszego zastanowienia.
Diagnoza kleptomanii wymaga dokładnego wywiadu psychiatrycznego oraz wykluczenia innych przyczyn behawioralnych, jak również oceny innych współistniejących zaburzeń psychicznych.
Leczenie kleptomanii
Leczenie kleptomanii często wymaga zastosowania terapii psychologicznej skupionej na kontroli impulsów i zrozumieniu przyczyn kradzieży. Najczęściej stosowane metody to:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), której celem jest zmienienie dysfunkcyjnych wzorców myślenia i zachowania.
- Terapia psychodynamiczna, skoncentrowana na rozumieniu wewnętrznych konfliktów i motywacji leżących u podstaw kleptomanii.
Dodatkowo, w niektórych przypadkach, może być zalecane leczenie farmakologiczne, które wspomaga terapię psychologiczną, szczególnie w przypadku współwystępujących zaburzeń nastroju czy lękowych. Wykorzystywane wtedy są głównie leki antydepresyjne, które wpływają na poziom serotoniny w mózgu.
Każdy przypadek kleptomanii jest unikalny, stąd też podejście terapeutyczne musi być indywidualnie dostosowane do potrzeb pacjenta. Współpraca z doświadczonym psychoterapeutą lub psychiatrą jest kluczowa w skutecznym leczeniu tego kompleksowego zaburzenia.
