Zaburzenie osobowości typu borderline, znane również jako BPD (Borderline Personality Disorder), jest skomplikowanym stanem, który znacząco wpływa na sposób, w jaki osoby nim dotknięte odczuwają emocje, prowadzą swoje relacje z innymi, a także postrzegają samych siebie. W tym artykule omówimy szeroko pojętą problematykę BPD, od definicji, przez symptomy, diagnozę, aż po metody leczenia.
Definicja borderline
BPD jest zaburzeniem psychicznym należącym do grupy zaburzeń osobowości. Charakteryzuje się przede wszystkim wzorcem niestabilnych relacji międzyludzkich, obrazu siebie, afektu oraz wyraźnymi trudnościami w regulacji emocji. Ludzie z BPD często doświadczają intensywnych epizodów złości, depresji i lęku, które mogą trwać od kilku godzin do kilku dni.
Zaburzenie to zostało po raz pierwszy opisane w medycynie przez Roberta Sterna w 1938 roku, jednak pełniejsze zrozumienie i klasyfikacja BPD nastąpiła dopiero w latach 70. XX wieku. W DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition), które jest kluczowym narzędziem diagnostycznym w psychiatrii, BPD zaliczane jest do zaburzeń osobowości typu „B”, czyli tych, które charakteryzują się dramatycznością, emocjonalnością oraz niestabilnością.
Symptomy borderline
Osiągniecie pełnej listy symptomów BPD jest kluczowe dla zrozumienia tego złożonego zaburzenia. Symptomy te mogą być różnorodne i zmieniać się w czasie, co często komplikuje proces diagnostyczny.
- Niestabilny wizerunek siebie — osoby z BPD często mają zaburzone poczucie własnej tożsamości. Mogą to być przypadki, gdzie osoba wystarczająco szybko zmienia swoją samoocenę lub kierunki życiowe.
- Intensywne, niestabilne relacje — relacje z innymi są często idealizowane lub zupełnie deprecjonowane, co nazywane jest „myśleniem czarno-białym”.
- Impulsywność — działania mogą obejmować ryzykowne zachowania, takie jak hazard, niebezpieczna jazda samochodem, nadużywanie substancji psychoaktywnych.
- Chroniczne uczucie pustki — Osoby cierpiące na BPD często opisują uczucie wewnętrznej pustki, które jest trudne do wyeliminowania.
- Emocjonalna niestabilność — szybkie zmiany nastroju, które mogą wystąpić kilka razy dziennie, są jednym z bardziej charakterystycznych symptomów.
- Zachowania samodestrukcyjne — autoagresja lub myśli samobójcze są niezwykle częste wśród osób z BPD.
- Paranoje i dysocjacje — w momentach intensywnego stresu mogą występować przejściowe paranoje lub uczucia odcinania się od rzeczywistości.
Diagnoza BPD opiera się na obserwacji co najmniej pięciu z wymienionych wyżej symptomów, zgodnie z kryteriami DSM-5.
Diagnoza zaburzenia
Proces diagnozowania BPD jest złożony i wymaga dokładnej analizy historii życia pacjenta oraz jego obecnych symptomów. Psychiatra lub psycholog kliniczny przeprowadza wywiady oraz różne testy psychiczne, by wykluczyć inne zaburzenia i potwierdzić obecność BPD.
Często stosowane są różne skalowania i kwestionariusze, które pomagają w ocenie nasilenia i charakteru objawów. Diagnoza BPD nie może być postawiona na podstawie jednej wizyty; wymaga to czasu oraz wielowymiarowej oceny.
Metody leczenia borderline
Leczenie BPD jest zazwyczaj długotrwałe i wieloaspektowe.
Psychoterapia jest uważana za najskuteczniejszą metodę leczenia tego zaburzenia. Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) szczególnie skupia się na naukach kontroli impulsów, zarządzaniu emocjami i poprawie relacji międzyludzkich. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) także jest powszechnie stosowana, zmieniając negatywne wzorce myślenia i zachowania.
W niektórych przypadkach konieczne może być wsparcie farmakologiczne, szczególnie przy zarządzaniu specyficznymi symptomami, takimi jak impulsywność czy niektóre aspekty zdrowia psychicznego takie jak depresja czy lęk. Leki nie leczą bezpośrednio BPD, ale mogą znacząco poprawić jakość życia pacjenta.
Wdrażanie zdrowego stylu życia, takie jak regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, i techniki relaksacyjne, także odgrywają ważną rolę w obniżaniu ogólnego poziomu stresu i poprawie samopoczucia.
Oprócz tego, wsparcie grupowe i edukacja pacjentów oraz ich rodziny jest niezbędna w budowaniu wszechstronnego wsparcia wspierającego proces leczenia. Przy odpowiednim podejściu i wsparciu, osoby z BPD mogą osiągać znaczącą poprawę i funkcjonować w społeczeństwie na wysokim poziomie.
